Wyższe dofinansowania ekoinwestycji, strefy czystego transportu czy Ekodoradcy w każdej gminie, to tylko kilka z licznych zmian, które pomogą nam walczyć o lepszą jakość powietrza w naszym regionie.

Ważna data - 27 października 2020r.

Uchwalony przez Sejmik Województwa Małopolskiego Program Ochrony Powietrza zaczął obowiązywać od 27 października 2020r. To kompleksowy projekt działań mający na celu poprawę jakości powietrza w naszym regionie poprzez m.in. redukcję emisji pyłów zawieszonych do atmosfery do roku 2023 oraz benzo(a)pirenu do roku 2026.

Najważniejsze zadania nowego POP to promowanie odnawialnych źródeł energii poprzez zapewnienie wyższego dofinansowania, przyśpieszenie wymiany przestarzałych pieców na paliwa stałe oraz usprawnienie systemów doradztwa i kontroli w gminach.

Na jego mocy, na terenie Małopolski (wyłączając Kraków) wciąż można instalować i użytkować piece na drewno, biomasę czy węgiel lecz pod warunkiem, że będą to urządzenia spełniające wymagania Ekoprojektu.

Program ochrony powietrza a biznes

Program ochrony powietrza przewiduje także ograniczenie emisji, których źródłem jest przemysł. Wszystkie ograniczenia dotyczące spalania paliw stałych dotyczą również biznesu. Przedsiębiorcy mogą również spodziewać się regularnych kontroli działalności gospodarczej pod kątem zgodności z uchwałami antysmogowymi, obowiązującymi pozwoleniami i przepisami.

W ramach powszechnego dostępu do informacji, przedsiębiorcy będą zobowiązani podawać do publicznej wiadomości informacje o awariach przemysłowych, skutkujących emisją zanieczyszczeń. Informacje powinny zawierać określenie stopnia zagrożenia zdarzenia według klasyfikacji:

• Stopień  1 – zdarzenie, którego oddziaływanie nie wykracza poza teren zakładu i nie stanowi poważne awarii w rozumieniu ustawy Prawo Ochrony Środowiska. Przekazanie takiej informacji musi nastąpić w ciągu 24 godzin od momentu uzyskania przez podmiot wiedzy na temat zdarzenia.
• Stopień 2 – zdarzenie, którego oddziaływanie wykracza poza teren zakładu, ale nie stanowi poważnej awarii w rozumieniu ustawy POŚ. Przekazanie informacji musi nastąpić w ciągu 6 godzin od mementu uzyskania przez podmiot wiedzy na temat zdarzenia.
• Stopień 3 – zdarzenie będące poważną awarią w rozumieniu ustawy POŚ. Przekazanie informacji musi nastąpić w ciągu 3 godzin od mementu uzyskania przez podmiot wiedzy na temat zdarzenia.

Małopolscy przedsiębiorcy będą zobowiązani do dostosowania prowadzonej działalności do wymagań wynikających z konkluzji BAT (best available technology). Nie będzie możliwości odstępstw od BAT dla instalacji zlokalizowanych na obszarach przekroczeń poziomów dopuszczalnych zanieczyszczeń powietrza. Dotyczyć to będzie zanieczyszczeń, których poziomy dopuszczalne i docelowe są przekroczone według aktualnej, rocznej oceny Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska.

Zostanie stworzona małopolska baza danych o emisjach przemysłowych, która będzie podawał do publicznej wiadomości następujące informacje:

• wielkość emisji rocznych przyznanych w ramach pozwoleń na emisję i pozwoleń zintegrowanych oraz skany tych pozwoleń,
• wielkość emisji raportowanych w ramach opłat za korzystanie ze środowiska,
• informacje o prowadzonych kontrolach w zakresie ochrony środowiska w zakładach,
• informacje o zdarzeniach awaryjnych, które miały miejsce w zakładzie.

Stopnie zanieczyszczenia powietrza

POP wprowadza trzy stopnie zanieczyszczenia powietrza oraz działania zaradcze w przypadku ogłoszenia 2 i 3 stopnia.

• 1 stopień – gdy średnie stężenie pyłu PM10 z ostatnich 12 godzin przekroczy 80 µg/m³. Działania podejmowane w przypadku tego stopnia:
  • kontrole prewencyjne spalania odpadów i zakazanych paliw
  • zakaz eksploatacji kominków i miejscowych ogrzewaczy pomieszczeń na paliwa stałe, jeśli nie stanowią one jedynego
• 2 stopień – gdy istnieje ryzyko przekroczenia wartości średniego dobowego stężenia pyłu zawieszonego PM10 powyżej 100 µg/m³ –tzw. poziom informowania  - ogłaszany przez Główny Inspektorat Ochrony Środowiska. Działania podejmowane w przypadku tego stopnia:
  • kontrole prewencyjne spalania odpadów i zakazanych paliw
  • zakaz eksploatacji kominków i miejscowych ogrzewaczy pomieszczeń na paliwa stałe, jeśli nie stanowią one jedynego
  • zakaz stosowania dmuchaw do liści
  • zakaz aktywności dzieci i młodzieży na zewnątrz
• 3 stopień – gdy istnieje ryzyko przekroczenia wartości średniego dobowego stężenia pyłu zawieszonego PM10 powyżej 150 µg/m³ –tzw. poziom alarmowy  - ogłaszany przez Główny Inspektorat Ochrony Środowiska. Działania podejmowane w przypadku tego stopnia:
  • kontrole prewencyjne spalania odpadów i zakazanych paliw
  • zakaz eksploatacji kominków i miejscowych ogrzewaczy pomieszczeń na paliwa stałe, jeśli nie stanowią one jedynego
  • zakaz stosowania dmuchaw do liści
  • zakaz aktywności dzieci i młodzieży na zewnątrz
  • rekomendowany zakaz wjazdu samochodów ciężarowych do centrum Krakowa (obszar ograniczony II obwodnicą), Tarnowa i Nowego Sącza
  • zakaz prac budowlanych związanych z emisją pyłów do atmosfery
  • rekomendowana bezpłatna komunikacja publiczna w Krakowie, Tarnowie i Nowym Sączu
  • wdrożenie ograniczeń dla zakładów przemysłowych określonych w pozwoleniach

Strefy czystego transportu

Program ochrony powietrza przewiduje wprowadzenie strefy czystego transportu w Krakowie. Od 2026 roku posiadacze 12-letniego samochodu z silnikiem Diesla lub 20-letniego samochodu z silnikiem benzynowym nie będą mogli wjechać do wyznaczonych rejonów miasta.

Nowe zadania dla gmin i powiatów

W każdej gminie pojawi się ekodoradca, który poinformuje o dostępnych instrumentach finansowania przedsięwzięć pro-środowiskowych. Gminy będą musiały przygotować spis wszystkich źródeł ogrzewania oraz przygotować wewnętrzne procedury kontroli przestrzegania uchwały antysmogowej i zakazu spalania odpadów do 30 września 2021 roku.

Gminy będą miały obowiązek przeprowadzenia kontroli interwencyjnych w zakresie przestrzegania przepisów ochrony powietrza, które powinny być wykonywane w ciągu 12-u godzin od zgłoszenia. Takie kontrole mogą być przeprowadzone przez straż gminną, upoważnionych pracowników gminy lub we współpracy z policją.

Od 2021 roku gminy przeznaczą 1% dochodów własnych na działania związane z ochrona powietrza. Część tej sumy zostanie wykorzystana w ramach programów osłonowych dla mieszkańców, którzy w związku z trudną sytuacją finansową nie będą w sanie samodzielnie sfinansować np. wymiany pieca.

W powiatach pojawią się Ekodoradcy ds. klimatu prowadzący akcje informacyjne o wymaganiach uchwał antysmogowych, koordynujący działania gmin w zakresie wykorzystania OZE i budownictwa energooszczędnego czy wspierający akcje edukacyjne w gminach. Rekomendowane jest też przeznaczenie 0,5% dochodów własnych na działania związane z ochroną powietrza.